Scandentia - rząd ssaków blisko spokrewniony z skóroskrzydłymi ( Dermoptera ) i naczelnymi ( Primates ).
Dawniej zaliczano je do owadożernych ( Insektivora ), czasami także do naczelnych ( Primates ) ze względu na stosunkowo duży mózg. Ich cechy, którymi są duży i dobrze rozwinięty mózg, słabo wykształcone płaty węchowe i dobry wzrok upodabniały wiewióreczniki do naczelnych. Jednak uzębienie czyli pięcioguzikowe zęby trzonowe i 6 siekaczy w żuchwie stawia je w pobliżu prymitywnych ssaków owadożernych.
Badacze Anderson i Jones ( 1984 ) zaproponowali osobny rząd Scandentia, w którym umieścili rodzinę Tupaiidae.
Obecnie rząd jest dzielony na dwie rodziny :
Rodzina : ogonopiórowate ( Ptilocercidae ) z 1 rodzajem Ptilocercus i 1 gatunkiem - ogonopiór uszasty ( Ptilocercus lowii )
Rodzina : tupajowate ( Tupaiidae ) z 4 rodzajami :
Urogale - 1 gatunek
Anathana - 1 gatunek
Dendrogale - 2 gatunki
Tupaia - 15 gatunków
i 2 rodzaje wymarłe
Występują w południowej Azji i Azji Południowo-Wschodniej.
Zamieszkują głównie lasy tropikalne od poziomu morza do 3350 m n.p.m.
od lewej : wiewiórecznik północny ( Tupaia belangeri ), w środku : ogonopiór uszasty ( Ptilocercus lowii ), po prawej : wiewiórecznik malutki ( Tupaia minor )
Aktywne głównie za dnia ( 1 gatunek nocny ). Prowadzą nadrzewny i naziemny tryb życia.
Żyją samotnie, w monogamicznych parach lub niewielkich grupach. Są terytorialne. Rewiry samca i samicy nakładają się na siebie i są oznaczone wydzieliną gruczołów zapachowych oraz moczem i kałem.
Budują dwa rodzaje gniazd : jedno jako miejsce odpoczynku, drugie jako miejsce rozrodu i odchowu młodych.
Gatunki nadrzewne zamieszkują różne wysokości, jednak głównie średni poziom. Czasami wspinają się w zwarty baldachim koron drzew.
Potrafią poruszać się po spodem konaru lub gałęzi drzewa.
Schodzą na ziemią i tam buszują wśród gęstych zarośli i poszycia na dnie lasu.
Ich metabolizm zmusza je do ciągłego poszukiwania pokarmu aby utrzymać wysoką energię.
Ich łapki posiadają 5 funkcjonalnych palców, zaopatrzonych w ostre pazurki.
W czasie konsumpcji pokarmu przysiadają na tylnych kończynach.
U części gatunków występuje niewielki dymorfizm płciowy : samica jest nieco mniejsza niż samiec.
Do komunikacji używają sygnałów zapachowych. Używają gruczołów znajdujących się na spodzie ciała do znakowania terytoriów, pokarmu a samica używa tej wydzieliny do oznakowania gniazda, w których przyjdą na świat młode.
Odżywiają się głównie owadami i ich larwami ale skład ich diety zawiera także drobne kręgowce ( gady, płazy, gryzonie ), jaja i pisklęta ptaków, pędy roślin, owoce i jagody, padlinę oraz sfermentowany nektar. Z owoców zjadają tylko miękkie ich części, odrzucając twarde włókna. Usuwają niejadalne części za pomocą łapek i języka. Piją wodę ze zbiorników wodnych, mało wykorzystują wodę zawartą w pokarmie.
Sezon rozrodczy w ciągu całego roku, ale zawsze w okresie największej dostępności pokarmu.
3 - 4 mioty w sezonie. System krycia głównie monogamiczny ale poligamia też występuje.
Okres ciąży to średnio 45 - 55 dni. Samica rodzi w specjalnie zbudowanym gnieździe 1 - 4 młode ( średnio 2 ). Młode ważą około 10 gram i są gołe, ślepe, głuche i bezradne.
Karmione są przez samicę około 4 - 5 tygodni mlekiem. Mleko ma wysoką zawartość białka ( 10% ) i wysoką zawartość tłuszczu ( około 26% ), która pozwala utrzymywać młodym wysoką temperaturę ciała ( 37 C ) bez ogrzewania przez samicę. Sesje karmienia trwają 5 - 10 minut raz na 48 godzin. Po 4 - 5 tygodniach młode są gotowe do opuszczenia gniazda. Po 35 - 36 dniach młode przenoszą się do gniazda pary i tam przebywają około 2 - 3 tygodni. Młode po opuszczeniu gniazda przypominają miniaturowe osobniki dorosłe.
W wieku około 2 miesięcy są już dojrzałe płciowe.
Samica aby zapewnić spokój młodym, pociera gniazdo wydzieliną zapachową. Zapach jest tak silny, że odstrasza zarówno samca jak i inne osobniki tego samego gatunku.
Samiec nie uczestniczy w odchowie potomstwa.
Żyją średnio około 10 lat.
Wszystkie gatunki mogą być zagrożone utratą siedlisk i ich fragmentacją spowodowane rozwojem rolnictwa i przekształcaniem gruntów w plantacje ( głównie palmy oleistej ).
Jednak większość ma jeszcze dość obfite populacje, które gwarantują, że tylko gwałtowny spadek spowoduje obrót w bardziej zagrożonych kategoriach.
Wszystkie gatunki ujęte są w Załączniku CITES II.
Rejestrowane z obszarów chronionych w swoich zasięgach występowania.
Lokalnie hodowane przez miejscową ludność jako tępiciele owadów w domach.
W obrocie w azjatyckich sklepach zoologicznych i na targowiskach, głównie gatunki z rodzaju Tupaia.
W niewoli - rzadkie.
Głównie azjatyckie ogrody zoologiczne.
W Europie i Ameryce Północnej gatunki z rodzaju Tupaia i Urogale.
Sezon rozrodczy w ciągu całego roku, ale zawsze w okresie największej dostępności pokarmu.
3 - 4 mioty w sezonie. System krycia głównie monogamiczny ale poligamia też występuje.
Okres ciąży to średnio 45 - 55 dni. Samica rodzi w specjalnie zbudowanym gnieździe 1 - 4 młode ( średnio 2 ). Młode ważą około 10 gram i są gołe, ślepe, głuche i bezradne.
Karmione są przez samicę około 4 - 5 tygodni mlekiem. Mleko ma wysoką zawartość białka ( 10% ) i wysoką zawartość tłuszczu ( około 26% ), która pozwala utrzymywać młodym wysoką temperaturę ciała ( 37 C ) bez ogrzewania przez samicę. Sesje karmienia trwają 5 - 10 minut raz na 48 godzin. Po 4 - 5 tygodniach młode są gotowe do opuszczenia gniazda. Po 35 - 36 dniach młode przenoszą się do gniazda pary i tam przebywają około 2 - 3 tygodni. Młode po opuszczeniu gniazda przypominają miniaturowe osobniki dorosłe.
W wieku około 2 miesięcy są już dojrzałe płciowe.
Samica aby zapewnić spokój młodym, pociera gniazdo wydzieliną zapachową. Zapach jest tak silny, że odstrasza zarówno samca jak i inne osobniki tego samego gatunku.
Samiec nie uczestniczy w odchowie potomstwa.
Żyją średnio około 10 lat.
drzewica filipińska ( Urogale everetti )
Wszystkie gatunki mogą być zagrożone utratą siedlisk i ich fragmentacją spowodowane rozwojem rolnictwa i przekształcaniem gruntów w plantacje ( głównie palmy oleistej ).
Jednak większość ma jeszcze dość obfite populacje, które gwarantują, że tylko gwałtowny spadek spowoduje obrót w bardziej zagrożonych kategoriach.
Wszystkie gatunki ujęte są w Załączniku CITES II.
Rejestrowane z obszarów chronionych w swoich zasięgach występowania.
Lokalnie hodowane przez miejscową ludność jako tępiciele owadów w domach.
W obrocie w azjatyckich sklepach zoologicznych i na targowiskach, głównie gatunki z rodzaju Tupaia.
W niewoli - rzadkie.
Głównie azjatyckie ogrody zoologiczne.
W Europie i Ameryce Północnej gatunki z rodzaju Tupaia i Urogale.
wiewiórecznik pospolity ( Tupaia glis )
Opracowano na podstawie:
animaldiversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia, wwf i wiedzy własnej.
Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz