poniedziałek, 21 marca 2016

Myszarka zaroślowa ( Apodemus sylvaticus ) - gatunek gryzonia z północnej Afryki, Europy i Azji.










Myszarka zaroślowa ( Apodemus sylvaticus ) - ( Linnaeus, 1758 ) - gryzoń z podrzędu Myomorpha, z nadrodziny Muroidea, z rodziny Muridae, z podrodziny Murinae. Synonim Sylvaemus sylvaticus - Mus sylvaticus.
Uwagi : część dawnych podgatunków jest uznawana obecnie za ważne gatunki w rodzaju Apodemus ( arianus, argenteus, draco, fulvipectus, semotus, uralensis ).

Występuje w całej Europie ( oprócz Finlandii, północnej części Skandynawii i europejskiej północnej Rosji ), w Afryce Północnej ( w górach Atlas i na północ od nich na całej równinie ), również na Wyspach Brytyjskich, Islandii, licznych wyspach Morza Śródziemnego i Morza Egejskiego, na części wysp w Archipelagu Tuscan, na Sardynii, Sycylii i Korsyce.
Zasięg jej w Europie rozciąga się od południowej Europy do Skandynawii w kierunku północnym i w kierunku wschodnim do środkowej Białorusi, Ukrainy i zachodniej części europejskiej Rosji a na południu do północno-zachodniej Turcji ( Tracja i północno-zachodniej Anatolii ).

Zamieszkuje różnorodne dostępne siedliska zarówno naturalne jak i stworzone przez człowieka. Spotkać ją można w lasach liściastych, mieszanych czy iglastych, plantacjach leśnych, wrzosowiskach, stepach, wydmach, makii śródziemnomorskiej, obszarach zarośli, polach uprawnych, ogrodach, parkach miejskich i podmiejskich, nieużytkach, łąkach i pastwiskach, żywopłotach. Na okres zimowy może się przenosić do siedzib ludzkich. Od poziomu morza do 3300 m n.p.m. w górach Atlasu Wysokiego.

myszarka zaroślowa ( Apodemus sylvaticus )

Aktywna w ciągu całego roku, głównie od zmierzchu do świtu, czasami w lecie, w ciągu dnia.
Żyje samotnie, w niewielkich grupach 5 - 6 osobników ( wspólne zimowanie ) lub grupach rodzinnych. Jest mało towarzyskim ssakiem, starającym się unikać kontaktów z innymi osobnikami poza sezonem rozrodczym czy zimą.
Jest terytorialna, rewir samca to około 109 m średnicy a samicy to około 64 m średnicy.
Na kryjówki wybiera różnorodne miejsca : zagłębienia wśród korzeni drzew, nisko położone dziuple, opuszczone gniazda ptasie, skrzynki lęgowe i dla pilchowatych, gęste zarośla, puste pnie, wykroty, opuszczone nory innych gryzoni itp. Kopie własne nory z systemem tuneli i dwoma lub jedną komorą. Typowa nora ma około 3 cm szerokości i znajduje się 8 - 18 cm poniżej powierzchni gruntu, czasami włącza do swojego systemu tunele innych zwierząt. Systemy składają się z nory i okrągłego tunelu wokół korzeni drzewa, tunelu pod drzewem prowadzącego do komory gniazdowej i innych tuneli służących jako przejścia do wejść, których jest zwykle dwa. Gatunek ten wykorzystuje również swoje nory do przechowywania żywności, a czasami istnieje grupa składająca się z kilku dorosłych osobników żyjących w tym samym gnieździe, która wspólnie gromadzi pokarm ( zostało to udokumentowane ). 
W komorze buduje gniazdo z suchej rozdrobnionej trawy i liści.
Późną jesienią i wczesną zimą część populacji przenosi się do ludzkich siedzib.
Wykorzystuje systemy szlaków komunikacyjnych do miejsc żerowania. Szlaki umiejscowione są pod naturalnymi osłonami lub tuż pod powierzchnią gruntu. Systemy te są dobrze oznakowane i stanowią istotną część rewiru osobnika.
Niewielki dymorfizm płciowy : samiec nieco większy i smuklejszy od samicy.
Wielkość ciała bez ogona to 6,5 - 11 cm czasami do 15 cm, długość ogona 7 - 11,5 cm. Waga to 20 - 30 gram. 
Futro ma miękkie, a ogon jest umiarkowanie owłosiony. Ubarwienie grzbietu jest od jasnoszarego, szarego, szarobrązowego, brązowo-żółtego, brązowo-czerwonego, piaskowego do blado-popielatego. Brzuch jest biały lub jasnoszary z żółtymi odcieniami. Stopy ma białe. Ogon nie jest chwytny. Oczy i uszy są duże, co umożliwia dobre widzenie w nocy i unikania drapieżników. Zmysł powonienia jest bardzo rozwinięty, a gryzoń ten może wykryć dokładną lokalizację zakopanych nasion bez konieczności kopania losowo na całej powierzchni. Gatunek można łatwo odróżnić od podobnej myszarki leśnej, gdyż brakuje mu żółtego kołnierza, tworzącego śliniaczek na klatce piersiowej. Jej zęby trzonowe są niskie z układem guzków, prowadzących do utworzenia się trzech podłużnych rzędów na powierzchni żującej. Siekacze są stale rosnące i muszą być ścierane. Warstwa szkliwa znajduje się tylko na przodzie zębów oraz na jego bokach. W tylnej części w czasie normalnego gryzienia tworzy się krawędź podobna do dłuta. 
Gatunek należy do dobrych wspinaczy, pływaków i biegaczy. Zagrożona może skakać na tylnych nogach, wykonuje wtedy skoki na odległość nawet 80 cm. Jego skoki mimo, że wykonywane na wydłużonych tylnych kończynach nie są tak zgrabne jak u ssaków poruszających się tylko w ten sposób. Schwytana za ogon może zrzucić skórę ogona, skóra nie odrasta. Pozwala to osobnikowi uciec chyba, że drapieżnik schwyta za ogon u podstawy. Uszkodzona powierzchnia ogona usycha i odpada. 
Do komunikacji używa sygnałów chemicznych, węchu, słuchu, wzroku, dotyku, postawy ciała. Wokaliza używana jest w momentach zagrożenia, zalotów i agresji.
Odżywia się różnorodnym pokarmem roślinnym oraz owadami, ślimakami czy dżdżownicami. W skład jej roślinnej diety wchodzą różnorodne nasiona traw i roślin zielnych ( w tym ziarna zbóż ), zielone części roślin, liście, kwiaty, korzonki, bulwy, cebule, kłącza, jagody i owoce, orzechy, żołędzie.
Część pokarmu jest gromadzona na okres zimowy. Nasiona drzew są przenoszone i zakopywane w pobliżu nory lub trafiają do podziemnej spiżarni.
Sezon rozrodczy od marca do października. System krycia poligamiczny. Przed kryciem samiec wytwarza ciąg ultradźwięków w celu uspokojenia samicy. 
Ciąża trwa około 21 - 25 dni ( średnio 23 dni ). Samica rodzi 3 - 8 młodych w miocie ( średnio 5 - 6 ). Szczyt rozrodu w lipcu i sierpniu. 3 - 4 mioty w sezonie. 
Młode rodzą się z cienką warstwą ciemnego futerka i zamkniętymi oczami.
Ich waga wynosi około 2,5 grama. Oczy otwierają po 13 do 18 dniach od narodzin. W tym okresie całkowicie już przypominają osobniki dorosłe.
Po około 21 dniach od narodzin następuje odstawienie i młode usamodzielniają się. Zdarza się iż samica w czasie odchowu potomstwa rodzi następny miot.
Dojrzałość płciową uzyskują w wieku około 2 miesięcy. Samica w tym wieku waży około 14 gram a samiec około 25 gram. Samice z pierwszych miotów w sezonie rozmnażają się w tym samym roku, pozostałe po przezimowaniu.
Dominujące samce mogą być bardzo agresywne i zagrażają potomstwu. Samica broni potomstwa przed samcem, gdyż może dojść do kanibalizmu. Także inne samice mogą zagrażać młodym.
Samiec nie uczestniczy w opiece nad potomstwem.
Długość życia w warunkach naturalnych to 6 - 12 miesięcy, w niewoli nawet do 4 lat.

Apodemus sylvaticus 

W Polsce na terenie całego kraju. Zamieszkuje różnorodne siedliska : wszelkie typy lasów, wrzosowiska, suche piaszczyste wydmy, obrzeża lasów, śródleśne polany, nieużytki, łąki i pastwiska, pola uprawne, miedze, ogrody, miejskie i podmiejskie parki. Od poziomu morza do 1800 m n.p.m.
Gatunek stanowi ważny składnik diety wielu drapieżników, zarówno ssaków jak i ptaków. 
Na obszarze Polski uznawana za gatunek nie zagrożony i nie jest objęta żadnymi działaniami ochronnymi.
Rejestrowana z wielu obszarów chronionych na terenie kraju.
Uważana za szkodnika upraw leśnych i polnych. Nie wiadomo czy nie które agrochemikalia nie mają wpływu na liczebność populacji tego gatunku w niektórych obszarach.

Apodemus sylvaticus sylvaticus 

Opisane podgatunki :
- Apodemus sylvaticus albus - ( Bechstein, 1801 ) - Niemcy ( Turyngia ) - synonim Apodemus sylvaticus sylvaticus albus - uznawany jako synonim Apodemus sylvaticus sylvaticus
- Apodemus sylvaticus algirus - Pomel, 1856 - Algeria ( Oran Province ), Tunezja - synonim Mus musculus algirus - Mus algirus - Mus sylvaticus algirus 
- Apodemus sylvaticus alpinus - ( Burg, 1921 ) - Szwajcaria ( Munstertal ) - synonim Mus sylvaticus alpinus - uznawany jako synonim Apodemus sylvaticus sylvaticus
- Apodemus sylvaticus argentinus - Burg - Japonia ( Hyogo, góra Rokko-San, Karuizawa, Shinano, Shibu, Nagano, Honsiu ) - synonim Apodemus argentinus - błędny takson z Apodemus argenteus
- Apodemus sylvaticus bergensis - ( Krausse, 1921 ) - Norwegia - synonim Apodemus bergensis 
- Apodemus sylvaticus butei - Hinton, 1914 - wyspa Bute ( Szkocja - Wielka Brytania ) - synonim Apodemus butei  
- Apodemus sylvaticus callipides - Cabrera, 1907 - północno-zachodnia Hiszpania ( Pireneje, Asturia ), Portugalia - synonim Micromys sylvaticus callipides 
- Apodemus sylvaticus candidus - ( Bechstein, 1796 ) - Niemcy ( Turyngia )
- Apodemus sylvaticus celticus - ( Barrett-Hamilton, 1900 ) - Irlandia - synonim Mus sylvaticus celticus 
- Apodemus sylvaticus chamaeropsis - Loche, 1867 - Afryka Północna
- Apodemus sylvaticus clanceyi - Harrison, 1948 - północne Włochy ( Bagnacavallo, Lugo, Emilia )
- Apodemus sylvaticus creticus - Miller, 1910 - Kreta ( Grecja )
- Apodemus sylvaticus cumbrae - Hinton, 1914 - wyspa Great Cumbrae ( Szkocja, Wielka Brytania ) - synonim Apodemus hebridensis cumbrae 
- Apodemus sylvaticus dichruroides - Miric, 1960 - Hiszpania - synonim Apodemus sylvaticus dichrurus - uznawany jako synonim Apodemus  sylvaticus
- Apodemus sylvaticus dichrurus - Rafinesque, 1814 - Bałkany ( Chorwacja, Serbia, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Kosowo, Macedonia, Albania ), Bułgaria, Grecja, Włochy, Sycylia, Azja Mniejsza, środkowa i południowa Hiszpania, północne Maroko - synonim Musculus dichrurus 
- Apodemus sylvaticus discolor - Noack, 1918 - Niemcy ( Eberswalde, Berlin )
- Apodemus sylvaticus eivissensis - Alcover, 1977 - Hiszpania, Ibiza
- Apodemus sylvaticus fiolagan - Hinton, 1914 - wyspa Arran, wyspa Rum ( Szkocja, Wielka Brytania ) - synonim Apodemus hebridensis fiolagan 
- Apodemus sylvaticus flaviventris - ( Petrov, 1943 ) - Serbia, Kosowo ( góry Kopaonik ) - synonim Sylvaemus sylvaticus flaviventris 
- Apodemus sylvaticus flavobrunneus - ( Hilzheimer, 1911 ) - południowe Niemcy
- Apodemus sylvaticus fridariensis - ( Kinnear, 1906 ) - wyspa Fair ( Szkocja, Wielka Brytania ) - synonim Apodemus fridariensis - Apodemus fridariensis fridariensis - Mus svlvaticus fridariensis - Apodemus flavicollis fridariensis - niebiesko-biały brzuch, zwykle nie na klatce piersiowej - uważany za samodzielny z dwoma podgatunkami dla jakiejś taksonomii 
- Apodemus sylvaticus frumentariae - Sans-Coma & Kahmann, 1977 - Hiszpania 
- Apodemus sylvaticus ghia - Montagu, 1923 - wyspa Gigha ( Szkocja, Wielka Brytania ) - synonim Apodemus hebridensis ghia 
- Apodemus sylvaticus grandiculus - Degerbol, 1939 - Islandia - uznawany za synonim Apodemus sylvaticus islandicus
- Apodemus sylvaticus granti - Hinton, 1914 - wyspa Yell ( Szkocja, Wielka Brytania ) - synonim Apodemus fridariensis granti - Apodemus flavicollis granti - ma krótszy ogon, lekką różnicę w budowie czaszki, żółto-brązowe plamy na klatce piersiowej pomiędzy przednimi kończynami 
- Apodemus sylvaticus griseus - Mina Palumbo, 1868 - Sycylia ( Włochy ) - synonim Mus sylvaticus griseus - uznawany jako synonim Apodemus sylvaticus dichrurus
- Apodemus sylvaticus hamiltoni - Hinton, 1914 - wyspa Rum ( Szkocja, Wielka Brytania ) - synonim Apodemus hebridensis hamiltoni - Apodemus flavicollis hamiltoni 
- Apodemus sylvaticus hayi - Waterhouse, 1837 - Maroko - synonim Mus hayi 
- Apodemus sylvaticus hebridensis - de Winton, 1895 - wyspa Lewis, Hebrydy Zewnętrzne ( Szkocja, Wielka Brytania ) - synonim Apodemus hebridensis - Apodemus hebridensis hebridensis - Mus hebridensis - traktowany jako samodzielny przez niektórych autorów z 9 podgatunkami
- Apodemus sylvaticus hermani - Felten & Storch, 1970, - wyspa Pantelleria, Sycylia ( Włochy )
- Apodemus sylvaticus hessei - Miric, 1960 - Serbia, Kosowo, Czarnogóra, Macedonia ( Crni Kamen, góry Sar Planina, Kacanik ) - synonim Sylvaemus sylvaticus sylvaticus hessei 
- Apodemus sylvaticus hirtensis - Barret-Hamilton, 1829 - wyspa Hirta w Archipelagu St Kilda ( Szkocja, Wielka Brytania ) - synonim Mus hirtensis - Apodemus hirtensis - Apodemus flavicollis hirtensis - uznawany w odróżnieniu od jakiejś innej taksonomii
- Apodemus sylvaticus ifranensis - Saint Girons & Bree, 1962, - Maroko (  Ifrane, Boulemane, góry Średniego Atlasu )
- Apodemus sylvaticus ilvanus - Kahmann & Niethammer, 1971 - wyspa Elba ( Włochy )
- Apodemus sylvaticus intermedius - Bellamy, 1839 - Wielka Brytania ( Devonshire ) - synonim Mus intermedius - przypuszczalnie synonim Apodemus sylvaticus sylvaticus  
- Apodemus sylvaticus islandicus - Thienemann, 1824 - Islandia - synonim Apodemus sylvaticus icelandicus - Mus islandicus - traktowany jako synonim Mus musculus domesticus
- Apodemus sylvaticus kilikiae - Kretzoi, 1964 - Armenia ( Kilikia ) - traktowany jako synonim Apodemus whytei ( fulvipectus )
- Apodemus sylvaticus krkensis - Miric, 1968 - Chorwacja ( wyspa Krk, Quarner ), Czarnogóra ( Baska ) - synonim Apodemus krkensis - Apodemus mystacinus krkensis - wymieniany jako samodzielny gatunek przez niektórych autorów
- Apodemus sylvaticus kurdistanicus - Turov, 1928 - Azerbejdżan, Armenia, Turcja ( północno-wschodni Kurdystan )
- Apodemus sylvaticus larus - Montagu, 1923 - wyspa Jura ( Szkocja, Wielka Brytania ) - synonim Apodemus hebridensis larus 
- Apodemus sylvaticus leucocephalus - ( Bechstein, 1796 ) - Niemcy ( Turyngia ) - synonim Apodemus sylvaticus sylvaticus leucocephalus - synonim Apodemus sylvaticus sylvaticus
- Apodemus sylvaticus maclean - Hinton, 1914 - wyspa Mull ( Szkocja, Wielka Brytania ) - synonim Apodemus hebridensis maclean 
- Apodemus sylvaticus maximus - ( Burg, 1925 ) - Szwajcaria ( Bergell ) - synonim Mus sylvaticus maximus - synonim Apodemus sylvaticus
- Apodemus sylvaticus milleri - de Beaux, 1926 - Włochy ( Borzoli, Genoa )
- Apodemus sylvaticus nesiticus - Warwick, 1940 - wyspa Mingulay ( Szkocja, Wielka Brytania ) - synonim Apodemus hebridensis nesiticus 
- Apodemus sylvaticus niger - ( Bechstein, 1796 ) - Niemcy ( Turyngia ) - synonim Mus niger - synonim Apodemus sylvaticus sylvaticus
- Apodemus sylvaticus parvus - Bechstein, 1793 ( nie Argyropulo, 1941 ) - Niemcy ( Turyngia ) - synonim Mus parvus - synonim Apodemus sylvaticus sylvaticus
- Apodemus sylvaticus pecchioli - Pecchioli, 1844 - Włochy ( Toskania, Siena ) - synonim Mus pecchioli - synonim Apodemus sylvaticus dichrurus
- Apodemus sylvaticus pentax - Wroughton, 1908 - Pakistan ( Gharial, Murree, Thandiani, Pendżab Province ) - synonim Apodemus sylvaticus pentas 
- Apodemus sylvaticus praestans - Ognev, 1924 - południowo-zachodnia europejska część Rosji ( Kabardino-Balkaria, Ciskaukazja ) - synonim Sylvaemus sylvaticus ciscaucasicus praestans - uznawany jako synonim Apodemus  sylvaticus
- Apodemus sylvaticus reboudia - ( Loche, 1867 ) - Algieria ( Oaza Messad ) - synonim Mus reboudia - synonim Apodemus sylvaticus ; być może Mus musculus reboudia ?
- Apodemus sylvaticus rufescens - Saint Girons & Bree, 1962 - Algeria (  Temmerkennit )
- Apodemus sylvaticus spadix - Fritsche, 1934 - Niemcy ( Near Sonnenberg, Turyngia )
- Apodemus sylvaticus stankovici - Martino & Martino, 1937 - Macedonia ( góry Korab ) - synonim Apodemus stankovici - Svlvaemus sylvaticus stankovici - uznawany jako synonim Apodemus sylvaticus
- Apodemus sylvaticus sylvaticus - ( Linnaeus, 1758 ) - północna Europa ( Finlandia, Szwecja, Norwegia, północna część europejskiej Rosji ), Estonia, Łotwa, Litwa, Wielka Brytania, Irlandia, Rumunia, południowa Francja, północne Włochy, Niemcy 
- Apodemus sylvaticus tauricus - Barrett-Hamilton, 1900 - południowo-wschodnia Europa ( Grecja, Albania, Słowenia, Chorwacja, Serbia, Kosowo, Czarnogóra, Macedonia, Bułgaria, Turcja ), Iran, Gruzja, Armenia, Azerbejdżan - synonim Chersonesus tauricus - Mus sylvaticus tauricus - Apodemus tauricus - uznawany jako stara nazwa Apodemus iconicus
- Apodemus sylvaticus thuleo - Hinton, 1919 - wyspa Foula ( Szkocja, Wielka Brytania ) - synonim Apodemus fridariensis thuleo - Apodemus flavicollis thuleo - tylne stopy bardzo duże a jedynie poduszki u stóp tak małe jak u fridariensis
- Apodemus sylvaticus tirae - Montagu, 1923 - wyspa Tiree ( Szkocja, Wielka Brytania ) - synonim Apodemus hebridensis tirae 
- Apodemus sylvaticus tural - Montagu, 1923 - wyspa Islay ( Szkocja, Wielka Brytania ) - synonim Apodemus hebridensis tural 
- Apodemus sylvaticus varius - ( Bechstein, 1796 ) - Niemcy ( Turyngia ) - synonim Mus varius - synonim Apodemus sylvaticus sylvaticus

Apodemus sylvaticus w trakcie żerowania 

Gatunek uznawany za nie zagrożony ze względu na szeroką dystrybucję i powszechność występowania. Istnieje małe prawdopodobieństwo szybkiego spadku populacji aby kwalifikować go w bardziej zagrożonych kategoriach.
Gęstość osobnicza może wahać się ponad dziesięciokrotnie w latach o wartościach minimalnych i w latach o dużej obfitości, ale nie ma stałych i regularnych cykli ( Montgomery 1999 ).
Lokalnie uważana za szkodnika i tępiona. Zanieczyszczenie ołowiem oraz agrochemikalia mogą mieć negatywne skutki na gatunek ale musi to być dokładnie zbadane.
Stanowi ważny składnik diety wielu drapieżników - ptaków i ssaków.
Jest to bardzo elastyczny gatunek potrafiący się przenieść do siedzib ludzkich i budynków gospodarczych w na okres zimowy. Wykorzystuje też wiele sztucznych siedlisk stworzonych przez człowieka.

W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” rodzajowi Apodemus nadano nazwę myszarka, zaś niegdysiejszej "myszy zaroślowej" – myszarka zaroślowa. Nazwa rodzajowa „mysz” została w publikacji PAN zarezerwowana dla rodzaju Mus.
Brak jest większych zagrożeń w chwili obecnej dla gatunku jako całości.
Rejestrowana z wielu obszarów chronionych w swoim zasięgu.
Potrzebne są badania dotyczące wpływu działalności człowieka oraz wpływu wykorzystywania środków ochrony roślin na gatunek.

Apodemus sylvaticus 

W niewoli - sporadycznie.   


Apodemus sylvaticus 












Opracowano na podstawie :
animaldiversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia i wiedzy własnej.

Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych



Brak komentarzy:

Prześlij komentarz


KRS 0000069730